Next year Ton Scherpenzeel can blow out 70 candles, and his band Kayak celebrates its fiftieth anniversary. In all those years, he hasn’t changed much. He is and remains purely himself and doesn’t concern himself with image building. The only time they did something about their image was around 2009. Cindy Oudshoorn (the singer at the time) thought that everyone should be dressed up nicely.
“We did that for a while, but in the end everyone put on what they felt good in. For the rest, I don’t give a damn. Image is thin air.” Ton concluded.

He is of course inseparable from Kayak. But this musical polypath has done much more, but not all of it is known to the general public. That is partly because Ton is little seen on TV, and he does not really need to be. Not that he necessarily wants to stay in the background, but he has no intention of becoming a Dutch celebrity. For him, it is all about what he makes and what he does, not about fame. “But,” he admits, “it could open some doors that are currently closed.”

One of the things people might know about him is his collaboration with Youp van ’t Hek (Dutch comedian). He enjoys working with Youp’s nice team, and the working conditions are pleasant. This is obvious, because the cooperation has been there since 1985. The decor helps Youp to tell his story, and music certainly plays an important role in this, as it does create the atmosphere at times. “I don’t have the illusion that people come to the show for me, or for my music. Without me, the theatre would be packed”. says Ton.

Children’s musicals and songs for children
Ton received several texts for songs of Kinderen voor Kinderen (Dutch children’s choir), his assignment was to write appropriate music for them. Ton says: “The most beautiful one is ‘Mijn Vader Is Een Ster’, unfortunately that song is completely spoiled by the poor production.” There are a few more songs by Kinderen voor Kinderen that Ton is happy with. One of them is ‘De Liefste Oma’, which he wrote together with Claudia de Breij. Two other favourite songs of his are ‘Sleutelkind’ and ‘Ik Zeg Maar Liever niets’. The melody of this last one has big steps, which is difficult to sing. Ton says that this girl has done a fantastic job.

He has also written the music for numerous children’s musicals, including Kruimeltje, Junglebook and many others. He sees it as a challenge to write something that he normally would not have thought of. Of course, Ton makes sure that his music fits the theme, whether this is a country or a time period in which the musical is set. He also keeps in mind that the singers of the youth theatre are very young. They are still in the learning process and still need to grow in their singing skills. The great thing about the (Rotterdam) Youth Theatre Hofplein was that it often had professional singers/actors, such as Loes Luca and Frits Lambrechts.
Sometimes it was quite a job to write appropriate music to the delivered texts. I quote Ton: “It has happened that I have given a job back because of this. Writing lyrics is a profession and not something you do on the side. I have always composed with great pleasure and dedication. No less than with any Kayak CD. Only the general public doesn’t know it.
When Ton is seated in the theatre watching the musical, he doesn’t just pay attention to how it is played and sung, but also to the reactions from the audience.

Ayreon
Only once Ton was asked to write film music, this was for the Dutch controversial film ‘Spetters’ (1980). He also wrote music for a number of TV documentaries. But this is according to Ton a completely different circuit in which he is not involved. But when they ask him, he does not say no easily. Because it is his profession, his livelihood, and especially because he learns from every assignment.

Ton was a producer and band member of Camel and Earth & Fire. He keeps especially good memories of the tours with Camel. He did not have the final responsibility that he has with Kayak. He could fully concentrate on playing the music, because his equipment was all set when he arrived at the venue. The transport, with a night liner bus, was also arranged.
The concerts with Earth & Fire were on a smaller scale, it was very different. Because it remained the band of Jerney Kaagman and Bert Ruiter. But even that was a pleasure for Ton.

In 1998, Ayreon released the album ‘Into The Electric Castle’. This band of Arjen Lucassen was then still quite unknown, but Ton knew who he was.
For his synth solo in the song ‘Cosmic Fusion’, Ton got all the freedom from Arjen.
“I could do what I wanted” says Ton “Although he did indicate where he wanted to hear something. I just went loose and he was happy with it.”

Velvet Armour
Ton had posted a message on his site that he was working on a new album, which would have roughly the same feel as ‘The Lion’s Dream’ (2013). His plan was actually to put ‘Velvet Armour’ on Bandcamp as a free demo and then see if anything happened with it.
As a result, Kathy Keller contacted him. She owns ‘Friendly Folk Records’, among others, and she wanted to release the album on CD. Ton was inspired by her enthusiasm and drives. One of the nice things of the music business is that sometimes people come along who suddenly become important to you, and it clicks well with them. Ton does not consider himself a folk musician or folk expert, but there are musical similarities. He likes the fact that his name is now also known in the folk corner.
‘Velvet Armour’ is almost inseparable from Ton as a person. He describes this very poetically: “In Velvet Armour lie my musical roots: the atmosphere of baroque and renaissance, larded with folk melodies, and all of this cast into prog-pop structures. Do you know the line of poetry ‘Everything of value is defenseless’? That is in essence what Velvet Armour is about. As an artist, you give the audience a look into your soul, and when people react negatively, it almost feels like a personal insult. Of course, it’s not always meant that way, but that doesn’t matter. A velvet harness may look impressive, but it’s easy to see through.

Tempus Fugit
The lyrics are mostly associative and full of metaphors, not everyone needs to understand them. The comparison with a shadow comes up; it appears in a form in which you recognize something. If the light changes, so does the shadow.
Ton unpacks a text, as it were…like a sculpture. He chops away what doesn’t belong, and in the end the essence remains. It also depends on how he starts, if he has a title, it sends him in a certain direction. He can write about a situation
that he has not experienced. A text can arise from a conflict situation, and he looks for an explanation or a solution in rhyme and fantasy images. But some lyrics are obvious and have no hidden meaning or extra layers, like for instance ‘The Road To Forever’.

Covid and Ton’s heart problems have had little influence on the lyrics, because almost everything was already written. He does realize that you are more vulnerable when you get older. And that it’s not a given that you’ll wake up in the morning. Still, the song ‘Tempus Fugit’ (Time flies) is not about getting older. It is more of a sequel to ‘The Rose and Crown’ (the opening song). All the guests have had a special night at the tavern. Before they know it, time has flown by and they have to say goodbye.
For Ton, time goes faster the older he gets. His vision is: “Your place in the world changes, you become a father, then a grandfather. Your youth is getting further away and physical discomforts are appearing. I find it increasingly difficult to waste valuable time with nonsense”. One of his sayings is: “the future becomes more and more clear as you get older”.

Viola da gamba
Ton plays piano, synthesizers, keyboards, bass and a little guitar. You can hear on ‘Velvet Armour’ a large number of percussion instruments such as, tambourine, tom, old hand percussion and much more. Where the budget allowed it, he asked guest musicians for the wind and string instruments.
His favourite instrument is the viola da gamba, the forerunner of the cello. Ton would like to learn to play this instrument if he has the time.

Ton’s last sentences of the interview are “Keep on writing and making music. That’s the most beautiful there is, so I’ll try to keep that up for a while.”
We like to hear that, because we remain curious about what this musical jack-of-all-trades will bring us in the future.

---

Ton Scherpenzeel: “Imago is gebakken lucht”

Volgend jaar mag Ton Scherpenzeel 70 kaarsjes uitblazen, en viert zijn band Kayak het vijftig jarig bestaan. In al die jaren is hij niet veel veranderd, hij is en blijft puur zichzelf en houdt zich niet bezig met imago building. De enige keer dat ze iets aan het imago deden was rond 2009. Cindy Oudshoorn (de toenmalige zangeres), vond dat iedereen mooi in het pak moest.
“Dat hebben we een tijdje gedaan, maar uiteindelijk trok iedereen toch weer aan waar hij zich lekker in voelde. Voor de rest interesseert het me geen moer. Imago is gebakken lucht.” concludeerde Ton.

Hij is natuurlijk onlosmakelijk verbonden met Kayak. Maar deze muzikale duizendpoot heeft nog veel meer gedaan, lang niet alles hiervan is bekend bij het grote publiek. Dat komt deels omdat Ton weinig op tv is, en dat hoeft ook niet zo nodig van hem. Niet dat hij persé op de achtergrond wil blijven, maar hij heeft niet de intentie om een BN-er te worden. Voor hem telt wat hij maakt en wat hij doet, niet om bekendheid. “Maar,” zo geeft hij toe ,“Het zou wel wat deuren kunnen openen die nu gesloten blijven”.

Eén van de dingen die men misschien wel van hem weet, is zijn samenwerking met Youp van ’t Hek. Hij werkt graag met deze leuke ploeg van Youp, en de werkomstandigheden zijn prettig. Dat blijkt wel, want de samenwerking is er al vanaf 1985. Het decor helpt Youp om zijn verhaal te vertellen, ook muziek speelt daar zeker een belangrijke rol in, want het bepaalt op sommige momenten wel degelijk de sfeer. “Ik heb niet de illusie dat mensen voor mij, of voor mijn muziek naar de voorstelling komen. Zonder mij zou de zaal ook echt wel vol zitten.” aldus Ton.

Kinderen voor Kinderen en kindermusicals
Ton kreeg diverse keren teksten voor liedjes van Kinderen voor Kinderen aangeleverd, zijn opdracht was om er passende muziek voor te schrijven. Ton vertelt hierover: “De mooiste vind ik zelf ‘Mijn Vader Is Een Ster’, helaas is dat nummer qua muziek door de slechte productie volledig verknald.” Er zijn nog een paar nummers van Kinderen voor Kinderen waarmee Ton blij is. Eén ervan is ‘De Liefste Oma’, wat hij samen met Claudia de Breij schreef. Twee andere favorieten nummers van hem zijn ‘Sleutelkind’ en ‘Ik Zeg Maar Liever Niets’. De melodie van deze laatste heeft grote sprongen, dat is moeilijk om te zingen. Ton vindt dat dit meisje dit fantastisch heeft gedaan.

Bovendien schreef hij de muziek voor talloze kindermusicals, waaronder Kruimeltje, Junglebook en vele andere. Hij vindt het een uitdaging om iets te schrijven wat hij normaal niet bedacht zou hebben. Natuurlijk zorgt Ton ervoor zijn muziek bij het thema past, of dit nu een land is, of een tijdsperiode waarin de musical zich afspeelt. Daarnaast houdt hij rekening met de nog jonge zangers en zangeressen van het jeugdtheater. Ze zitten nog volop in het leerproces en moeten nog groeien in hun zangkwaliteiten. Het fijne van het (Rotterdamse) Jeugdtheater Hofplein was dat er vaak wel professionele zangers/acteurs bij waren, zoals Loes Luca en Frits Lambrechts.
Soms was het een hele klus om op de aangeleverde teksten passende muziek te schrijven. Ik citeer Ton: “Het is wel eens voorgekomen dat ik daardoor een opdracht heb teruggegeven. Liedjesteksten schrijven is een vak en niet iets wat je er nog even bijdoet. Het componeren hiervoor heb ik altijd met veel plezier en toewijding gedaan. Niet minder dan bij welke Kayak CD dan ook. Alleen het grote publiek kent het niet.”
Als Ton in de zaal zit om naar de musical te kijken, let hij niet alleen op hoe het gespeeld en gezongen wordt, maar ook op de reacties uit het publiek.

Ayreon
Slechts één keer werd Ton gevraagd om filmmuziek te schrijven, dit was voor de spraakmakende film ‘Spetters’ (1980). Daarnaast schreef hij voor muziek voor een aantal tv documentaires. Maar dit is volgens Ton een heel ander circuit waar hij niet in zit. Maar als ze hem vragen zegt hij niet gauw nee. Want het is zijn vak, zijn broodwinning, en vooral omdat hij van iedere opdracht leert.

Ton was producer en bandlid van Camel en Earth & Fire. Vooral aan de tournees met Camel bewaart hij mooie herinneringen. Hier had hij niet de eind verantwoordelijkheid die hij met Kayak heeft. Hij kon zich volledig richten op het spelen van de muziek, want zijn apparatuur stond klaar als hij in de zaal aankwam. Ook het vervoer, met een nightliner bus was geregeld.
De concerten met Earth & Fire waren kleinschaliger, het was heel anders. Want het bleef de band van Jerney Kaagman en Bert Ruiter. Maar ook dat heeft Ton met veel plezier gedaan.

In 1998 bracht Ayreon het album ‘Into The Electric Castle’. Deze band van Arjen Lucassen was toen nog vrij onbekend, maar Ton wist wel zo’n beetje wie hij was.
Voor zijn synth solo in het nummer ‘Cosmic Fusion’ kreeg Ton alle vrijheid van Arjen.
“Ik kon doen wat ik wilde” zegt Ton “Hoewel hij wel aangaf waar hij iets wilde horen. Ik ging gewoon los en hij was er blij mee.”

Velvet Armour
Ton had op zijn site een bericht geplaatst dat hij met een nieuw album bezig was, dat ongeveer dezelfde sfeer zou hebben als The Lion’s Dream (2013). Zijn plan was eigenlijk om ‘Velvet Armour’ als gratis demo op Bandcamp te zetten en dan maar kijken of er iets mee gebeurde.
Naar aanleiding daarvan nam Kathy Keller contact met hem op. Zij is eigenaar van onder andere ‘Friendly Folk Records’, en ze wilde het album graag op cd uitbrengen. Ton raakte geïnspireerd door haar enthousiasme en gedrevenheid. Eén van de leuke dingen van het vak is dat er soms mensen op je pad komen die ineens belangrijk voor je worden, en waarmee het goed klikt. Ton vindt zichzelf geen folk muzikant of folk kenner, maar er zijn wel muzikale raakvlakken. Hij vindt het fijn dat zijn naam nu ook in de folk hoek bekendheid krijgt.
Velvet Armour (‘fluwelen pantser’) is bijna onlosmakelijk verbonden met Ton als persoon. Hij beschrijft dit heel poëtisch: “In Velvet Armour zitten mijn muzikale roots: de sfeer van barok en renaissance, gelardeerd met folk melodieën, en dat gegoten in prog-pop structuren. Ken je de dichtregel ‘Alles van waarde is weerloos’? Dat is in essentie waar Velvet Armour over gaat. Als kunstenaar geef je het publiek een kijkje in je ziel, en als mensen dan negatief reageren, voelt dat haast als een persoonlijke belediging. Dat is natuurlijk niet altijd zo bedoeld, maar dat maakt niet uit. Een fluwelen harnas ziet er indrukwekkend uit maar je prikt er zo doorheen.”

Tempus Fugit
De teksten zijn meestal associatief en zitten vol metaforen, niet iedereen hoeft ze te begrijpen. De vergelijking met een schaduw komt ter sprake, die neemt een vorm aan waarin je iets herkent. Verandert het licht, dan verandert ook de schaduw.
Ton pakt een tekst als het ware uit.. als een beeldhouwwerk. Hij hakt weg wat er niet bij hoort, en uiteindelijk houdt hij de essentie over. Het hangt er ook van af hoe hij begint, Als hij een titel heeft, stuurt dit hem een bepaalde kant op. Hij kan schrijven over een situatie
die hij niet meegemaakt hebt. Een tekst kan ontstaan uit een conflictsituatie, en daar zoekt hij een verklaring of een oplossing voor in rijmvorm en fantasiebeelden. Maar sommige teksten zijn natuurlijk wel duidelijk en hebben geen dubbele bodem of extra lagen, zoals bijvoorbeeld ‘The Road To Forever’.

Covid en Tons hartproblemen hebben weinig invloed op de teksten gehad, want bijna alles was al geschreven. Wel beseft hij dat je kwetsbaarder bent als je ouder wordt. En dat het niet vanzelfsprekend is dat je ’s morgens weer wakker wordt. Toch gaat het nummer ‘Tempus Fugit’ (De tijd vliegt) niet over ouder worden. Het is meer een vervolg op ‘The Rose and Crown’ (het openingsnummer). Alle gasten hebben een bijzondere nacht gehad in de herberg. Voor ze het weten is de tijd voorbij gevlogen en moeten ze afscheid nemen.
Voor Ton gaat de tijd sneller naarmate hij ouder wordt. Zijn visie hierop os: “Je plek in de wereld verandert, je wordt vader, dan opa. Je jeugd ligt steeds verder weg en er komen fysieke ongemakken. Ik het steeds lastiger om kostbare tijd te verdoen met onzin”. Een van zijn uitspraken is: “de toekomst wordt steeds overzichtelijker als je ouder wordt”.

Viola da gamba
Ton speelt piano, synthesizers, keyboards, bas en een beetje gitaar. Je hoort op Velvet Armour een groot aantal percussie instrumenten zoals, tamboerijn, tom, oude handpercussie en nog veel meer. Daar waar het budget het toeliet, heeft hij gastmuzikanten voor de blaas-en strijkinstrumenten gevraagd.
Het favoriete instrument van hem is viola da gamba, dit is de voorloper van de cello. Ton zou dit instrument graag willen leren spelen als hij tijd had.

Tons laatste zinnen van het interview zijn “Blijven schrijven en muziek maken. Dat is het mooiste wat er is, dus dat probeer ik nog even vol te houden.”
Dat horen we graag, want we blijven nieuwsgierig wat deze muzikale duizendpoot ons in de toekomst nog zal brengen.